| Title: | Copy Letter In Scribal Hand C?, Nicholas Mercator To ?, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 5 January 1655 |
| Ref: | 56/1/23A-B |
[56/1/23A]
Clarissime Excellentissime Domine
Si meruerunt Literæ meæ in frequentissimo Ordinum Pomeraniæ consessu legi, non eò factum puto, qvod vel diligentiùs scriptæ essent, vel res nimiâ admiratione dignas continerent, sed fortasse Astrum aliqvod benignum nos respexit: Qvod utinâm volventibus fatis fieret, ut ex colluvie sophismatum scholasticorum, minutiarumque Criticarum emersi, ad rerum et veritatum immutabilium cognitionem solidam, omni conatu et studio contenderemus. Præsertim cùm tricæ istæ discordiam mortalibus animis perpetuam, maligni sideris instar adflaverint, et à Rixis Academicis, ad Civilia plerumque bella, facem præluxerint. Itas sanè diras averruncandi spes una superest; si Platonem Numinis interpretem audientes duplicemus Aras, hoc est, à contentionum studio ad cultum non Dei solùm [Greek: anochokriton], sed et concensûs extortricum Mathematicarum seriò convertamur. Frustrà autem speres meliora abijs, qvi in erroribus suis consenuerunt. Ferendi sunt inutiles trunci, donec spontè exarescant, et in spem succedentis ævi tenelli, qvique surculi optimæ indolis educandi. Hi verò nè sylvescant denuò, qvis non videt opus esse Colonis peritis, prudentibus, industrijs? Qvanqvam hæc rara Avis est tamen si qvis fortè sicut Tu, Vir Clarissime, animatus in id incumbat sedulò, vix invenit locum præ tribulis istis. Experti loqvimur. Sed omnium rerum vicissitudo est; neque dubito, qvin Superos deinceps, et Ioves qvoque Terrenos, qvotqvot utilitatem rei perspiciunt, et posteritati rectè consultum cupiunt, habituri simus magis propitios. Atque horum auspicij , ut de re propositâ pauca loqvar, ab idoneis hominibus in communem Iuventutis <H: vsum> elaborari poterat, triplex Systema Mathematicum; qvorum primum, Rudimenta ista contineret, de qvibus in priori Epistola; alterum grandioribus serviturum in qvatuor Sectiones tribuerem, qvarum prima Artes Sphæricas, Secunda Militares, tertia Mechanicas, qvarta Sublimiores, pro captu Gymnasiorum et Scholarum Illustrium traderet. Nisi enim in trivialibus et Gymnasijs amorem Matheseos imbibant Adolescentes, vix unus aut alter eam amplectetur; postqvàm ad Academias ventum fuerit, qvod res ipsa loqvitur, Spæricas autem dico, Cosmographiam, Trigonometriam Sphæricorum, Astronomiæ partem Sphæricam, Geographiam, Histiodromiam, Gnomonicam. Militares sunt Tactica, Castrametatio, Architectura Militaris, Artilleria. Mechanicæ, primum ea qvæ propriè sic dicta, deindè Hydrostatica, qvibus accenseo Geodæsiam[H alters from Gæodæsium], Pithometriam, Architecturam Civilem atque Navalem. Sublimiores dico Opticam, cùm filiabus Catoptrice, atque Dioptrice, Musicam, Theoriam Planetarum, et complementum universæ Matheseos Algebram. Postrema hæc aditum patefaceret in ipsum Palatium, ubi cum Euclide, Apollonio Pergæo, Archimede, Diophanto, Divorum epulis accumbere, et jam qvibusque etiam nostri seculi præstantissimis convivere licet. Sed qvoniam non pauci qvoque scurræ, ut fieri solet, in hæc penetralia se furtim ingerunt, qvos anteqvàm à probis hominibus discernas, jacturam jam aliqvam temporis et sumptuum feceris; opus est non solùm Generali qvadam notitiâ omnium rerum, qvæ illic agitantur, et à varijs variè tractantur, sed peculiari qvoque notâ, cuivis homini illuc adventanti, qvàm primum imponendâ, qvâ probitas ejus vel improbitas confestim innuatur. Ex his, qvæ enumeravi hactenùs, rudimenta qvidem, et alterum systema, pro Gymnasijs unius hominis diligentia (modò uni isti rei vacaret,) brevi perficere poterat. Tertium verò opus non sine ingenti conatu extundendum, reqvirit adminicula minimè vulgaria, sed et hospites qvotqvot adveniunt dignoscendi Provinciam, non unus mortalis, sed plures, ijque immortales, (hoc est, lampadem continuò tradentes) commodè sustineant. His igitur missis, qvando mentionem facis eorum, qvæ [catchword: Domi]
[56/1/23B]
Domi Tuæ tractaveram Geometrica et Architectonica, affirmare liquidò possum, qvod nè adspicere qvidem illa licuerit postea. Si contingat otium, non pigebit ea recognoscere, et si qvid utilitatis ad ferre possint, vobis committere. Inter[altered] Nova, qvæ molior, est præter Calendarium (qvod et Planetarum motus vulgò observandos tradet) Astronomus [Greek: autarches] qvem et Problemata nostra pollicentur, omnium syderum motus, absque libris aut Tabulis ad tempus qvodvis non minùs facilè qvàm accuratè exhibens; tùm Cylinder Astronomicus, seu Ephemeris perpetua; Musica item flexanima effectus varios concentuum, et eorum causas accuratiùs exponens. Sed neque de his, nec de ullâ re aliâ, qvidqvam certi spondeo, nisi fortè Calendarium prodibit in Lucem propediem, nam utcunque nos fortuna nos fortuna agitet liberè philosophabimur, nec multum proficient, qvi necessitate ipsa nos ad serviendum non tàm publico, qvàm conceptibus quibusdam adigere voluerunt. Nôsti locum et homines, haut absimiles illos qvidem importunis Chymicis quo violento igne, qvàm maturis solibus coqvere malunt. Sed valeant isti. Nos publico serviemus, tamen pro captu et modulo nostro. Berlinum eqvidem, si res meæ paterentur, vel animi, at magis tui videndi causâ excurrerem; verùm hoc committendum est Tempori. Interea valere. Te qvàm optimè cupio, et ut nos amare pergas, opto.
Londini 5/15 Ianuarij 1655 V. Excellentiæ
obseqventissimus
Nicholas Mercator
[right margin, another hand:] Mercator