| Title: | Extracts Of Letters To Hartlib In Mercator'S Hand, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 9 March 1655, 20 April 1655, 22 May 1655 |
| Ref: | 56/1/24A-27B: 26A, 27A-B BLANK |
[56/1/24A]
<right, Hartlib: Excerpta Literarum ad Domini Hartlibium>
Berlinô 27 Februarij/9 Martij 1655
De Domino<H: Barone> Wolzogenio[H alters from Wolzogen] ante [octiduum?] non potui referre, quantum proposueram. Quare isti narrationi nunc hoc subjungo, quod inter alia referebat, se novisse artificem quendam Parisijs, qui invenisset instrumentum ligneum, quo visus ita corrigi posset, ut in extrema senectute æquè valeret, ac in ipsa juventute. Ipse Artifex (qui Mathematicis Instrumentis fabricandis, si rectè memini, vitam sustentat) perspicilijs utebatur, quinquagenarius adhuc cum esset, postquam verò hoc instrumentum commentus erat, nullis indigebat, sed subtilissima opera absque ijs perficiebat. Instrumentum erat ex ligno solo, absque ullo vitro, sed multa foramina habens, quod si singulis anni quadrantibus semel tantùm adhiberet oculis, tum illud ita dirigebat [word deleted] aciem oculorum, ut æquè acutum cernetet, ac olim juvenis, quanquam tum, nî fallor, sexagenario major erat. Rogavit illum impensè Dominus Wolzogen, ut monstraret sibi solùm instrumentum; sed recusavit ille, dictitans rem esse adeò simplicem, ut qui semel vidisset instrumentum, continuò simile parare posset. Si Magnus aliquis Princeps [letters deleted] dapsili aliquo redostimento se affecisset, fore ut haut gravatim universo mundo id impertiret. Hujus igitur generis res ad hominum commoda spectantes, quæ tamen
[56/1/24B]
sublima Naturæ arcana haut revelant, Dominus Bonet quidem haud absconderet etiamsi re obolum redostimenti loco speraret. Nomen hujus Artificis Dominus Wolzogen mihi non poterat memorare, quod explorabo forsan deinceps cùm cæpero annuente Deo, cum illo commercium habere literarum, nam non dubito, quin illud in adversarijs suis consignatum habeat.
Quod Dominus Wolzogen fortè de Artifice suo Parisiensi, atque illius nomine consignaverit, nulli rei erit, nisi ut inquiratur ubi<quò> ipse vel ejus scientia abierit; alioquin existimo Dominum Wolzogen tamdiu jam abesse ex Gallia ut difficile sit hominem exquirere; hæc scientia utique non debebat intercidere sed ubi sunt Magnates illi, qui publicam utilitatem tanti dignantur, ut curent talia.
Quod[altered] antehac petijt Dominus, ut de Artifice quodam sene ipsum certiorem facerem, qui remedium peculiare pro oculis notum habuisset[altered] at tum aperire noluerit, puto me posse rem totam patefacere, quandoquidem optimè novi hominem, atque illi familiariter pænè notus sum.
[56/1/25A]
Videtur mihi ex ingeniosissimus, quos habet Lutetia, et jam septuagenario major est, Religionis Reformatæ, sed uxorem habuit nunquam. Nomen ejus est Mr Chorez, Opificium ab alijs didicit nunquam, ipse autem tam industrius ac [solers?] fuit; ut omnis generis Instrumenta Mathematica telescopia, Microscopia, horologia automata, etc, expeditissimè fabricaret. Sed ad remedium nostrum oculare ut veniam, videt ille nunc in ista senecta tam acutè, ut juvenis vix acutius viderit, et perspicilia, quæ fortè ante decennium sumserat planè abjecerit. Detegere mihi antea secretum illud noluit diu, cùm verò tandem illud mihi aperuerit, atque ego illud valdè facile deprehendam, libenter utique Domino meo illud revelo. Singulis nimirum mensibus exili forpice cilia superiorum palpebrarum nonnihil detondet, et affirmat non modò, se multum juvamen ab eo sentire; sed demonstrat quoque opticis, suis speculis, quod crines illi cum tempore oculis vocare queant<another hand: oculos valdè obumbrent.> Tantum de Viro illo, et ejus donis, obsequendi Vobis animo. Ut autem debitam porrò observantiam tester, non possum non exile quid et ridiculum, quod non exigui tamen usûs aut indaginis esse queat, subjungere, quo pacto senex aliquis per perspicilia quadruplo clariùs
[56/1/25B]
et majus cernere possit. Inventio est Domini Borelli, à me probata. Sumat Dominus quatuor perspicilia seu vitra simul, et per illa cernat, experietur id præter opinionem majora reddere objecta.
Excerptum ex literis ex Polonia.
Iudico etiam Domino esse hîc apud nos in Polonia mulierem, quæ imbecillitati visûs multorum subvenit. Quali autem instrumento utatur, ignoro, quando quidem id nemini, ne Patienti quidem ostendit: imò Personæ illas, quas juvat, oportet, ut in secretum locum cum ea secedant, ne quis videat aut animadvertat, quid vel quomodo agat. Hoc solum referam, quod ex ijs, quibus auxiliata est, audivi, nimirum venisse illam quot mensibus semel atque iterum, et parvo ac subtili instrumento ferreo, quod manu teneret panno involutum, pilos aliquot ex superioribus cilijs extraxisse, de quibus asseret, eos oculis multùm nocere: reliquos autem pilos supernarum palpebrarum resecuisse illam nonnihil atque id singulis mensibus continuasse; ita ut Personæ illæ nunc visu suo multò rectius quàm ante uti possint.
[Hartlib:]
Ex Lit. Doctoris Hornis Leyden 9. Iulj 1655.
Quod curam Oculorum attinet per resectas palpebras, credo eam suum habere vsum in Vitiis si Oculorum externis: at vero vt internam infirmitatem emendent non possum persuaderi. Quia ta-
[56/1/26A]
men Experimentem est obvium et leve, tentari facile potest, si non cum fructu saltem absque noxa./