The Hartlib Papers

gratissima familiaritas. Hosce omnes sponte suâ, quicquid ad tam piam causam promovendam spectat, facturos, nullus dubito: mei etiam causâ, vel potius DEI id libenter, prolixè, celeriter facturos magnopere confido. Ne autem tu sis nescius, quid ad illos scripserim, Exemplaria earundem literarum tibi transittenda putavi. Vix tot literis conscribendis tempus habui, idque exceptum è sumis occupationibus, ne igitur nunc excipies exspectes, ut nunc de ipsis questionibus, quibus vexantur Ecclesiæ, aliquid sigillatim effigam et definiam; nosti jam pridem quæ mea sit universè de ijsdem sententia, si quid magis â me speciatim exspectetur, fac me idoneo tempore eâ de re certiorem nunquam deero paci Ecclesiarum pro meâ virili promovendæ. Ad te autem quod attinet, mi Duræe, semper meminisse debes, in hoc uno conspirare, qui inter se de multis desceptant, ut utrinque de exploratâ opinionum suarum veritate præsumant. Non itaque in id elaborandum, ut omnes omnino doctorum opiniones ad unam amussim conformentur[altered from formentur], sed potius enitendum, ut Ecclesiarum omnium et Doctorum Evangelicorum fraternæ voluntates Charitatis glutine quam primum compingantur; pendentibus aliquot controversijs, hoc interim effice posse, nunquam dubitabunt; quibus persuaderi potest, quod certissimum et verissimum est, nempe longè aliud esse, ferre in fratribus infirmis, si quid ferendum est, et probare in fratribus infirmis, si quid errantibus, quod probandum non est. Illud præcipit lex Charitatis, hoc prohibet lex veritatis. Quantumvis itaque de veritate suorum placitorum confidant, sive Lutherani, sive Calviniani, de ijsdem tamen per omnes Ecclesias Evangelicas stabiliendis, tantum tenentur elaborare, quantum salvâ pace et fraternâ Communione, possunt obtinere verumenimvero per vim alijs Ecclesijs sibi [catchword: minime]

minime subjectis velle sua Decreta imponere, et ni suscipiat easdem, ex albo fratrum Christianorum erodere, nihil habet æquitatis, Non sic primogenitus frater CHRISTVS IESVS, qui nec arundinem quassatam confringit, nec linum fumigans extinvit, [right margin: Isa 4 2?] non sic Sanctiss: Apost: Paulus, qui jubet infirmos in fide assumere, vetat perplexarum quæstionum disceptationibus eos torquere. Quod in hisce controversijs, quæ inter Evangelicos versantur, eo facilius observari potest, quod in illis singulis tantum ab utraque parte conceditur quantum sufficiet ad salutem omni credenti, nisi defectus Charitatis obsthterit. Corpus CHRISTI quantum in se est discerpere cupienti, quid enim aliud cupiunt aut moliuntur, qui ob hanc opinionem in rebus ad salutem minimè necessarijs discrepantiam, nullis Ecclesijs fraternitatis jura secum permittunt, nisi hâc lege, ut perpetuam eorundem dictaturam simul admittant. Sed me magna spes tenet, non modo nostros sed doctiores moderatiores Lutheranos tandem intellecturos, controversias Scholarum non posse excusare tam pernitiosum, tam diuturnum Schisma Ecclesiarum, in quo exstirpando, quò negligentiores fuerunt majores nostri, eo nos decet esse magis sollicitos, ne posteris nostris inimicitias tradamus sempiternas. (vides Vir doctissime) quam me loquacem fecerit, et tui, et unionis Ecclesiæ amor, quam tanto labore conaris stabilire. DEVM Opt. M. suplex oro, ut potenti suo præsidio protegat Ecclesias Evangelicas omnes, ut earundem Doctores et Pastores omnes, Spiritu Charitatis adimpleat, ut te denique ad hanc quam subijsti molestiarum molem sustinendam, Spiritu fortitudinis corroboret