The Hartlib Papers

Title:Copy Extracts, Kinner To Peter Czimmermann & Alsted To Kinner, In Latin & German
Dating:25 February 1636, 5 December 1636, 3 August 1645
Ref:1/33/48A-49B
[1/33/48A]

               A. Tabula ad Deum votiva.
               Divinæ Majestati Sacrum.
Tibi, æterne Deus, qvi hæc mihi cogitata Didactica inspirâsti, hæc eadem Sancti tui Spiritûs charismata (tametsi imperfecta) humiliter resigno. Nosti, Cordium ac Renum Scrutator; qvantoperè hæc perfecta et absoluta cupiam! et qvanto corrigendarum scholasticarum ataxiarum ardeam zelo! Nec ignoras; qvòd volenti desint media, in locis hisce peregrinis: et qvòd facultates meas, pro sanctâ voluntate tuâ, militibus in prædam dederis: earumque vindicias et possessionem in hanc usque horam mihi denegas! Tibi qvoque cognitum; qvid toto isto anno frustra tentârim, pro tantillo duntaxat obtinendo subsidio: cujus ope nudum istud Elucidarium absolveretur! Miserere miserrimæ Iuventutis scholasticæ, pretioso Filii tui sangvine redemptæ! et excita aliqvem; qvi veram inprimis Pietatem, tum et bonas literas, sobriamque Prudentiam, Christianè solidèque ipsos doceat! ne hoc innocentissimum tuum peculium porrò tam miserè circumducatur et seducatur! Pauculis verò illis, qvi bono adfectu hos meos conatûs prosecuti sunt, (qvorum nomina in sancto tuo silentio bene tibi nota sunt,) ipsorumque liberis, et universæ posteritati, benedic in æternum! De me tandem dispone, qvomodocunque tibi placuerit! Si vis; ut hæc meditata reassumam ac continuem: illumina me sapientiæ tuæ radiis: et ipsemet per potentiam tuam suscita Patronos: qvos mea imbecillitas flectere haud potest! Si nolis: fiat voluntas tua, Amen!
--------------------------------------------------------
            B. Epistola ad Petrum Czimmermannum [flourish?]
Insignis illa humanitas, qvâ nuper à te exceptus fui, ad literarium me invitat commercium: maximè cùm habeam; qvod abs te, eximio Theologo Philosophoque, discere cupiam. Consulturus non ita qvidem ingenii ac memoriæ meæ hebetudini, ex arsenicalibus illis fuliginibus (qvo tempore metallifodinis Reichsteinensibus præfui) potissiumùm contractæ; varios Authores, et Manuscripta inprimis [deletion] excussi omnia. Ibi in stupendam qvandam incidi medicinam: qvam Author ad ingenii acumen miraculosè conferre; eandemque propemodum vim [deletion] habere asserit: qvæ olim in Paradiso Arbori scientiæ boni ac mali fuisset. Hoc addens: vim illam scientificam dictæ arbori haud primitùs verbo Creatoris inditam; sed postea demum in eam à serpente illo seductrice fuisse translatam. Qvia enim serpens, callidior (sacri Codicis testimonio) cunctis terræ viventibus, à Deo factis, ad Arborem illam habitasset: factum inde; ut serpens essentiæ suæ virtutes fructui Arboris istius contiguæ com-
[1/33/48B]

municârit; eâ planè occultâ spiritualique ratione, qvâ aliarum qvarumvis rerum essentias in qvamvis transplantare arborem edocti sumus. Videturque innuere Author: Protoplastos impune ab Arbore illo comesturos fuisse: nisi divina intercessisset inhibitio: proindeque inobedientiâ potiùs, qvàm sciendi curiositate, fuisse lapsos. Et ne Ideás loqvi videatur Platonicas: describit ipse nobis operandi processum omnem, facilem et expeditum. Sumantur (inqviens) Ova serpentina: (in qvibus, tanqvam spermate, totius serpentis mumia corporalis ac spiritualis continetur:) commisceantur terræ pingvi ac fertili: committanturque dehinc terræ isti semina herbæ alicujus alimentariæ: et semina ista, una cùm spiritu terræ, spiritualem qvoque serpentis essentiam, nutrimenti loco, attrahent; totamque in se convertent. Vel etiam Ova illa serpentina transplantentur in Cerasum nigram, (vulgò Schwartz , oder Sauer, Kirschenbaum) non procul à radice, ad arboris usque medullam, pertingendo: aut in Vitem majusculam: et ex Cerasis vel Uvis inde nascentibus eliciatur spiritus, integrâ serpentis mumiâ imprægnatus; insigne pro Cerebri confortatione, ingeniique acumine, pharmacum. Hæc (inqvam) in Manuscriptis illis meis notavi: ut et alterius illius paradisiacæ arboris, (qvam Vitæ Arborem Deus indigitavit) non qvidem ad immortalitatem; (qvod divinæ repugnat nunc sententiæ) sed ad vitæ saltem longævitatem, à morbis immunem, [Greek: poíesin] æmulam analogamque: de qvâ tamen hac vice nihil memorari attinet. Videns ergò, naturali artificio istam Ovorum serpentinorum transplantationem proculdubiô perfici posse: de effectu tamen (immane qvantum!) stupendo, et operandi licentiâ, dubius; ex te qværere, bonâ tuâ pace lubet: 1. Utrum veritati consentaneum putes[altered]; vim illam boni malique scientificam <à> spirituali illâ serpentinæ mumiæ implantatione Arbori accessisse? 2. Si ita: utrum censeas; hodieque insignem aliqvam scientiam, dictâ serpentini spermatis transplantatione, procurari posse? 3. Tandemque, si possit; utrum tutâ [deletion] conscientiâ talem operationem aggredi, et singularem aliqvam scientiam affectare, liceat? Suppono autem: non curiositatis aut abusûs ergò, sed solummodò corrigendæ ingenii habetudinis gratiâ, id præsumi: aliamque fuisse in paradiso rationem: ubi Protoplastis, excellentissimo præditis ingenio, meritò vitio data, ulterioris scientiæ, contra severissimam Dei inhibitionem, affectatio: aliam hodie, ubi caligines densissimæ in mente, nullaque singularis inhibitio divina. Nisi enim genericè statui conveniat: prohiberi omni tempore omnia sine exceptione omnibus; qvæcunque in integritatis statu à Deo fuerant prohibita duobus illis Naturæ nostræ Instauratoribus, circa Objectum singulare, nullibi hodie ampliùs existens: non video, qvid impediat; qvò minùs affirmativè hîc pronuncietur. Physicas rationes, qvibus avocemur, nullas subesse adverto. A veneno enim hîc nul-
[1/33/49A]

lum periculum: qvod in vegetabili illâ excoctione et palingenesiâ planè mitescit, et innoxium fit. Imò usu jam novimus: posse ipsas qvoque serpentinas carnes et ossa, citra noxam, magno sanitatis humanæ commodo, tutò assumi. Qvòcunque autem tuus se vertet calculus, fac sciam! Nam verè hîc dubius hæreo, speciosis in utramque partem rationibus distractus. [flourish] Vale Bregæ, 3. August 1645.
--------------------------------------------------------
         C. Alstedius ad me, Claudiopolin.
Liberalis es, mi candidissime Kinnere, in amando, scribendo, et consulendo; et hac tuâ liberalitate, ceu illice me [blot or deletion?] tibi totum, qvantus qvantus sum, concilias. Verùm erras, qvòd tibi persvades, me Hulsio [Greek: tà muskriodésata], qvæ mihi servo, detecturum fuisse [Greek: áneu antidóbeos], non dico Didiacticæ, (qvorsum enim tandem hæc [Greek: teretísmata?]) sed Voarchodumiæ, ut ego appellare soleo. Non qvòd illam ignorem: sed qvia tandem aliqvando, meâ ætate sic monente, volebam videre ac audire hominem, der die gelassenheit practiciret. Qvâ phrasi complecti soleo, qvicqvid [est?] perfectionis in hac mortali vitâ. Verùm qvia coepi tecum agere, ut Senior cum Adolpho in Azoth: en, qvicqvid ego unqvam asseqvi potui, tribus lineis repræsento! Oceanus noster unus est, sed in tria se diffundit Maria; Theologiam, dico, Kabbalam, et Magiam. Illîc est candidum (qvod nosti) fulminis: qvia hæc est vox Dei FIAT, PEREAT. Isthîc est Terra Adamica. Hîc tot Lapides, qvot Res. Nihil ampliùs scio, nec scire cupio. Tu æqvi consule meum candorem, et ulteriùs ingere me noli. Unum, credo, est subjectum omnis mirabilitatis, in cælo et in terrâ. Sed tria sunt ipsius myrothecia. Symbolum tuum illustravi, ut hîc vides. Medicinam, qvam misisti, necdum adhibui. Vale, mi optime Kinnere, et serio trigam istam, qvam tibi mitto, [deletion] move, promove. Qvod ut possis præstare, velim legas Conclusiones Pici Mirandulæ, et Philosophiam Agrippæ. Iterum vale, <line below: Albæ Iuliæ.> 25. Februar. 1636.
         Idem ad me Viennam, 5. Decembr. 1636.
Superiori æstate qvidam vir bonus ex Germaniâ venit Albam, et paulò ante suum reditum contulit mecum de qvodam Tractatu Gallico Nicol. Flammelli; qvi facit mentionem cujusdam manuscripti ex qvo suam artem didicerit. Verba Gallica Germanicè ita sonant. Im fünften blat (nimirum istius manuscripti) war eine schöne blühende Rosenstaude, in der mitte eines schönen gartens, hatt an einer holen eiche; beij deren wurzel quellete ein brunn von sehr weissem wasser: welcher sich fortan in die abgründe ergosse. Iedoch erst, nach dem dass er durch vieler völcker hònde (welche ihn in der reden graband sucheten) geflossen. Allein dieweil gedachte völcker blind wahren, kondten sie dieses wasser nit erkennen; etliche wenige vorbehalten, welche sein gewicht in acht genommen. Aurea planè sunt hæc verba: qvæ tibi nostrâ necessitudine perpendenda mittere censui; ut ne præcipites circa illud,
[1/33/49B]

qvod tibi [Greek: perì tes druòs] coram dixi, [Greek: musérion]. Cum primum aliqvid otii nactus fueris, admove manum aratro, qvod nosti: et qvomodo tibi succedat, subinde me, precor, edoce. Feceris mihi rem gratam, et à me pro virili compensandam. Collegæ mei libenter legerunt tuam salutationem, et pleno horreo reponunt, ut et mei domestici omnes ad unum, qvi nunqvam non tui mentionem faciunt; psertim verò meus Bisterfeldius, æstimator donorum, qvæ Deus largâ in te manu contulit. [flourish]