The Hartlib Papers

                                    24 Aug./3. Sept.8._/

        Salutem in CHRISTO officiosam.

Gedanum cum familiâ hiscé diebus (qvod felix faustumque sit!) appellens, lætum mihi illicò ex ordinariis Novellis occurrit nuncium: rediisse ad Parlamentum Londinense, sessionemque pristinam postliminiô occupasse, incomparabilem illum studiorum tuorum Patronum, Illustrissimum Dominum Gulielmum Wallerum. Qvod cùm boni ominis loco habeam: facere non potui; qvin confestim de restituto rebus tuis tanto Patrono impensè tibi gratularer. Spero namque; (et sunt mihi istius spei rationes haud obscuræ:) non ad te solummodò, sed et ad me ipsum qvoque, et proculdubiò ad publica insuper commoda, non leve exinde redundaturum solatium. Laudatus ergò sit Deus: qvi tibi Patronum istum reddidit! Hic eundem, cæterosque omnes, qvàm diutissimè incolumes benevolosque tibi præstet! Qvin et firmam vobis pacem qvantocyùs reddat: vestrisque consiliis ecclesiasticis et politicis ita benedicat: ut tali funestas istas clades finiatis colophone: qvalem in nuperis (ante octiduum scilicet) precatus fui! Iam non plura: qvia nondum adornatum habeo museum[altered]. Expecto autem plura à teipso; et inprimis subsidia oeconomica, pro absolvendo typisque describendo Elucidario; tum et categoricas pro ineundo Officio Communicativo conditiones; ad qvas 23. Iulii digitum jam intendi. Iamque tantò citiùs maturare hæc talia convenit: cùm et tempus labatur: et Cosacorum, Tartarorum, Moschorumque irruptiones nobis certò immineant: adeoque tempestivè (ad Pascha certè, si non citiùs,) hisce periculis, si qvidem spe diuturniora fuerint, eripiendus sim. Et in Poloniâ, et in Bohemiâ, rustica plebs contra dominos suos insurgit hostiliter: eosque fugat, et tantùm non trucidat. Sed mirabiliora indies parturiet Praga: qvandiu à Svecis detinebitur[altered]. Vale, et cum amicis omnibus salve. Gedani, inter occupationes molestissimas, 3. Septembris, 1648.

             Tui addictissimus

                         antiqvâ fide

                                    Cyprianus Kinnerus.

Verte paginam.

P.S. Cùm hascé jam obsignâssem: accessit Figulus noster, et qvædam retulit. Qvapropter resignare chartas, et addere relata, visum fuit. Narravit autem: 1) ante octiduum, 17/27 scilicet Augusti, Lesnæ occubuisse uxorem Comenianam. Mirati sæpè fuimus: qvòd mulierem valetudianariam, tanto tempore febri (maximè qvotidianâ) vexatam, eâdemque bis in itinere nupero Elbingano, Gedanum versus instituto, correptam, canicularibus istis diebus tam longinqvo itineri committere [passus? MS unclear] fuerit. Et prædiximus seqviorem itineris eventum. Sed prævaluit, ut in aliis, sìc et istâ in re, proprium consilium. Soletur ipsum Deus: orphanorumque curam habeat! 2^o) Generosum Dominum de Geer heri rescripsisse ad sese, (Figulum:) cùm Dominus Comenius noluerit suæ obtemperare voluntati; vigoreque pactorum, <jam> cum Elzevirio initorum, Didacticos libellos Amstelodamum mittere excudendos recuset: se qvoque mutasse resolutionem suam: nihilque porrò subsidiorum Comenio submissurum esse: dum perfecta exhibeat omnia. Vereri Patronum: ne hac domicilii mutatione novæ suboriantur editioni remoræ. Scripsit unà, Generosi Patroni nomine, ad ipsum Comenium Nobilissimus Dominus Wolzogen. Qvid autem scripserit, haud constat. Proculdubiò exprobrabit ipsi consiliorum præcipitantiam, et novas morarum occasiones. Qvæ nunc, cum viduum, et à patrono qvasi desertum, se sentiet, multiplicabuntur sine dubio. Mihi verò non rescripsit hac vice Dominus Wolzogen: cùm tamen eodem fasciculo, qvo Comenii et Figuli continebantur, meas qvoque acceperit. Miseram autem (qvod jam tibi significavi) exemplaria aliqvot Diatyposeos pro patrono et aliis: et innueram, me Elucidarii dedicationem patrono destinasse: scireque cupere, num sic bene vel secùs sim facturus? Qvia ergò nihil respondit: haud scio, qvid facere debeam. Tuum itaque erit; per Reverendum Dominum Hottonum penitiùs in denegati responsi causas, et utrum dedicare Elucidarium patrono liceat, inquirere: ac tempestivè mihi renunciare. Iterum vale.

     Cum præsentium exhibitore, Domino Samuele Schort, Anglicano, misi ad te, ante qvatuor circiter septimanas, fasciculum sat grandem: qvo inter cætera continebatur Elucidarium meum, et centena Diatyposeos Didacticæ exemplaria. Si ergò non accepisti: exige ab homine isto.

              A Monsieur

              Monsieur Samuel Hartlib/

                a London

                  in Dukes-place.

         Citò

          itissimè.\

                       durch einen freund, den

                          Gott begleite.

                           No.22

                         24 Aug      3 Sept

                         3 Sept      24 Aug.

                                    1648./