| Title: | Letter, Cyprian Kinner To Hartlib, In Latin |
|---|---|
| Dating: | 7 January 1649 |
| Ref: | 1/33/102A-103B |
| Notes: | See Turnbull, HDC, pp.429 & 434. |
[1/33/102A]
<Hartlib: No. 33 3. 7 Ian, 1649/>
Salutem, felixque novi anni auspicium! Tuæ à 13/23 Octobris, et 17/27 Novembris, unà cum schedulâ collybisticâ, rectè mihi exhibitæ. Sed iterum desideratur, ad qvam provocas, Bootiana epistola. Qvæ anteqvam adsit: respondere optimo viro haud convenit. Ante omnia itaque pro Strenâ, commodùm mehercle transmissâ, gratias habeo, non tibi solùm parario, dationisque participi; sed inprimis honoratissimæ illi piorum pectorum qvadrigæ, Venerabilibus et Excellentissimis viris, Domino R. Gell, Theologiæ Doctori, pro 2´; Domino A. Gourdain, Medicinæ Doctori pro duabus; Domino Ionathan Goddard, Medicinæ Doctori pro duabus similiter; et Domino Iohanni Boys, pro totidem qvoque, Libris Anglicanis. Retribuat ipsis Deus, juxta promissionum suarum veritatem, centuplum: impleatque in ipsis: qvod Psalmi XLI. versiculus initialis; & super hunc versiculum Divus qvondam Augustinus (si rectè nomen recordor) asseruit: nunqvam scilicet malâ morte obiturum illum, qvi indigentium piam sustinuerit sollicitudinem. Aliter redhostire optimorum virorum beneficium hac qvidem vice non possum. Tu, qvod dehinc restat, me ipsorum constanti favori commenda: officiosâque ex me salute omnes ac singulos imperti. In apochâ, qvam Sandersonio dedi, generaliter solùm professus sum: me tuo nomine accepisse decem illas Libras Anglicanas. Tot aliorum, à qvibus mittebantur, addere nomina, videbatur minùs commodum. Putabamque id commodiùs hac epistolâ expediri posse. Qvòd spem facis alterius amplioris Cambii, brevi subsecuturi: bene est. Facilè namque cogitare potes ipsemet, me tacente: qvantis sumtibus mihi opus, in tantâ rerum omnium caritate, hominumque inhumanitate. Nondum enim bimesetribus familiæ necessitatibus sufficit: qvicqvid nunc misisti, et antehac per Dominum Czimmermannum numerari curâsti. In Transylvaniâ vel Hungariâ si degerem: pro semestri integro satis haberem, et amplius. Speraveram, cis ferias Natalitias, liberale aliqvod munusculum, Strenamvé Ianuariam, à nostratibus: sed præter carnis bubulæ assaturam unicam obtinui nihil. M. Ravius filiolis meis duos Ducatos, Dominus Mochingerus 5. Thaleros, Christuli (uti vocant) titulo obtulit; et conjux Mochingeriana meæ uxori tonnulam butyri, cum assaturâ bubulâ; pauloque antè idem Ravius tonnam cerevisiæ, nobis donârunt. Hîc habes omnia et singula, ne hilo qvidem ac pilo omisso: qvæ qvinque istis mensibus, ultra hospitium et ligna, non à nostratibus, sed ab Augustanis, accepi; et gratâ mente ad te prædico. De futuro verò aliqvo beneficio (qvod et nuper scripsi) omnis spes præcisa. Qvid? qvod nec tantum alieni æris in tam opulento emporio obtinere qveam: ut Elucidarium tandem excudatur: tametsi omnia oppigneraturus sim Exemplaria mutuatariis; pauculis duntaxat pro me reservatis. Saltem ut mea liberetur existimatio ac fides: nec pro vano, otiisvé dedito, promissore me qvis habeat. Qvæ causa est: ut furente licet hieme, cras sim excursurus ad Dominum Höverbeckium, Hohensteinii (24. abhinc milliaribus) degentem; et ad studiorum istorum favitore, alios: Elucidarium, ad tres usque finales Aphorismos confectum, meâque manu tersè descriptum, exhibiturus; et extremam ipsis ad vota mea permovendis admoturus machinam. Si tum nihil obtinuero; nec tu sumtûs porrò sufficientes submittas: nemo me videbitur infelicior. Hoc itinere aliqvot iterum peribunt septimanæ, et bona missi nunc à vobis subsidii portio; utinam non et valetudo! Non possum autem aliter facere: novit Deus. Qvòd si nihil undecunque subsidiorum obtinuero: publico programmate incusabo hominum duritiem: Tabulamque (qvam nosti) Votivam publicabo. Si tamen id avertere potes: per omnia sacra te, piamque illam qvadrigam, et qvoscunque alios, obtestor: ne hîc me, bono publico occupatum, deseratis. Offeram vobis Exemplarium abunde, et impensè gratam mentem. Sique me juvare potestis ac vultis: facite, ne juvamini pereat gratia: hoc [oro?], ocyùs ferte auxilium. Extremè enim urget necessitas. Bis dat, qvi citò dat: nil dat, qvi munera tardat: nosti è trito versiculo. Et non tantùm pro typis, (qvi 50. circiter Libras Anglicanas exigent,) sed et pro rei domesticæ necessitatibus, ulteriùs qvid submittite: ut emendandis et concinnandis typis defungi ipsemet possim. Sic benedictæ erunt vestræ divitiæ: auctæque indies, transferentur de sobole in sobolem. Spem sanè aliqvam hiscé
[1/33/102B]
diebus mihi fecit Illustrissimus Dominus Goraiskius, mittendi alicujus subsidii: (qvod ex apographo epistolæ sub litterâ [E?]. videsis!) verùm quia nuper à Cosacis, in Russiam suam irrumpentibus, prædiaque ipsius deprædantibus, magnam passus est calamitatem; non ita citò gratus sperandus effectus: uti qvidem est affectus. Ecqvando enim, Marte adhuc occupato et occupante, respirabit ab illâ calamitate: ut pro me qvid suppetat? Qvid idem heros de Elucidario judicet, eâdem videbis operâ: ut et Domini Höverbeckii censuram breviculam sub litterâ F. Gerhardus, Comes Dönhofius, Pomeraniæ Palatinus, in qvo [deletion] ipso etiam promotionis aliqvam spem posueram, obiit nuper adeò 23. Decembris, Mariæburgi. Commendâras me non ita pridem Domino Schlemüllero: qvi heri rescripsit tot, qvot hîc sub litterâ G. advertis, verbis: et ad te qvoque peculiarem, qvam adjunxi, addidit epistolam. Omnes probare videntur laborem meum: sed qvi lasso panem præbeat, viresque instauret, nemo ferè est. Tu, cum Anglicanâ illâ qvadrigâ, aliisque vestræ gentis ac mentis, Deo adhuc notis, soli estis: à qvibus, post Deum, adhuc dependeo. Si et vos vacillaveritis: nihil restat; nisi ut cadam. Diatyposeos meæ, in Anglicanum idioma translatæ, accepi exemplar. Gratum est, qvòd publicaveris: sed nescio, (ignosce ingenuitati!) num rebus nostris, et meis inprimis, satis consultum: qvòd hæc mea Continuationem indigites Comenianorum. Cùm nihil minùs sint; qvàm qvod esse sic persvadere cupis aliis: ipsoque Comenio teste (cujus testimonium jam ante Diatyposeos translationem tecum habuisti) contrariâ qvasi viâ incedant. Et crede mihi: adeò isthac inscriptione movebitur Comenius: (si qvidem rectè ipsius novi ingenium:) ut asperrimis in me verbis detonaturus sit. Suspicabitur enim; meâ id factum esse svasione: ut sic me ipsi invito, per indirectam viam, denuò obtrudam socium. Qvod si fiet: tu pro me, aut pro te ipso potiùs, respondebis. Nolo enim cum ipso in arenam descendere: ne ambo exponamur aliorum ludibriis. Ad hæc nimis qvam ingenii mei (qvod sentio mihi perqvam esse exiguum) in Præfatione exaggeras talentulum: istisque hyperbolicis encomiis in magnum me das ruborem. Scribis etiam: me, exilii tempore, innotuisse Alstedio et Bisterfeldio: qvod secus se habet Utut enim nunc extorris sim, hoc est, omni mea destitutus possessione; qvam miles et alii invaserunt: non ideò tamen directè in exilium pulsus sum: sed ipsemet (tametsi coòctus, et ad incitas redactus, injuriis publicis) gravioribus me vexationibus subduxi. Tunc verò, cum Hungariam et Transylvaniam peterem, à Senatûs Claudiopolitani Legatis eò deductus è Moraviâ fui honorificè. Observavi et alia qvædam: ubi non in facto qvidem, sed facti aliqvibus circumstantiis, ignoranter aberrasti. Eqvidem lubens agnosco: te bonâ intentione, mei ad alios commendandi, rebusque meis levamen obtinendi, gratiâ, hæc talia pandisse: tamque pium affectum exosculor: verùm optarem, in historiâ haud erratum fuisse. Qvia autem factum reddi infectum neqvit; nec de præteritis ulla est deliberatio: ita saltem futuris prospiciamus: ut ne Exemplaria aliqva huc temerè, nedum ad Comenium, mittas. Possem enim aliqvando in patriâ, affectati perperam exilii; apud Comenium verò, captati iterum consortii, nomine exprobrationem mereri. At vereor: ne à Ritschelio jam aliqvod Exemplar Lesnam sit destinatum. Inqvire itaque, obsecro: &, si ita factum, obvia existimationis meæ suggillationi; qvantum potes. Qvâ occasione id qvoque te volo: ut si qvid personalium, hoc est personam meam concernentium, antè ad te missum, aut dehinc mittendum sit; id qvidem cum probatæ fidei amicis communices: sed non ita promiscuè publicæ facies notitiæ. Non omnes enim homines sunt nostri similes: ut bene cogitata, bene dicta et scripta, bene interpretentur. Qvo ipso iterum te obtestor: ut istud meum monitum bene qvoque interpreteris ipsemet. De Elucidarii Dedicatione qvod suggeris, rationabile est. Æqvum enim omninò: ut qvi altari servit, etiam de altari victitet. Integrum propè
[1/33/103A]
sesqviennium, ex qvo societate Comenianâ exii; et meras ferè insomnes sollicitasque noctes, huic Elucidario conscribendo insumsi; sumtu haud exiguo, valetudinis jacturâ insigni, functionum aliarum neglectu. Meritò itaque tot tantorumque incommodorum desidero redhostimentum. Unde verò aliàs, nisi è Dedicatione, id sperandum? De Sveciæ Reginâ qvæ subinnuis: dubia sunt, et incerta, fortè et frustranea: nisi via ad eam tuta sternatur. Nosti è nuperis Wolzogenianis: qvo loco ibi habeantur mea: et qvàm illi homines haud indigi sint extraneorum consiliorum. Et sum ego Reginæ ignotus. Si tamen nosti viam, potiundi voto nostro: lubentissimè morem tibi geram. Malo enim illustrem, qvàm obscurum, Opusculo meo eligere patronum. De Patrono illo Svedico tantundem spei, et parum forsitan rei, restare videtur. Si tamen sit: meritò ipsi offeram; longèque, qvàm cuivis alteri privato, lubentiùs. Ab ipsius enim toto Orbe celebratâ liberalitate, non sumtûs duntaxat typographicos, sed et laborum dignam compensationem, sperare ausim. Pulsa ergò ipsius benevolentiæ fores, omnibus, qvibus potes, modis. O si mihi nunc redivivus sit Baro Moraviæ Hofmannus! cui, ante aliqvot annos, meo svasu, Alstedius Colophonem suorum Scriptorum dedicare promittebat peculiari chartâ, (in qvâ et mei mentionem fecerat,) qvam Veredum nominabat. Tam grato animo agnovit Baro et meam svasionem, et Alstedii intentionem: ut pro Colophonis istius (paucarum aliqvot philurarum libelli) dedicatione, mille Ducatos Authori donare decreverit. Sed utut ab Alstedio
[1/33/103B]
ad me de Caræis non ita pridem perscripsit, sub D. Frater tuus, remissâ amicâ salute, accepisse se omnia Diarii Exemplaria, à te et Fabelio missa, nunciat. A Figulo, qvia mittere Comeniana naviter[altered] pollicitus est, accepisti forsan aliquid. Nos nihil dum talium hîc vidimus. Et qvia frustra ego qvid ab Authoris spero manu: à te expecto, (per longas licet ambages) qvicqvid tibi communicavit Figulus. Ut videam: num antiqvo [deletion], vel interpolato, vel planè novo, incessura sint schemate. Clarissimo Domino Pelleo pro transmissis Controversiæ Mathematicæ Exemplaribus magnas habeo gratias, meo, et Domini Hevelii nomine: salutarique Authorem perqvam amanter petimus. Ego, redhostimenti loco, Elucidarii mittam exemplar: utprimùm è typis prodierit. Mersennum verè obiisse, confirmare vidéris: qvando ejus vicem nunc obire dicis Dominum Bootium. Si qvid specialius de die obitûs, morboque mortis prodromo, constat, fac sciamus. Habes sic ad omnia epistolarum tuarum argumenta responsum. Si qvid intactum reliqvi: tetigi id jam in præcedentibus. Fundanius tantùm[altered] restat: cui rescribam. Id qvod vel Hohensteinii, vel domum redux factus, certò faciam. Et jam conceptum est responsum: quia autem nunc addere temporis angustiâ excludor: reservo id pro materiâ proximarum. De Doctore Patricio Sandero nihil dum scribis; vivatné, vel obierit? Hic si superesset: sperarem sat amplum ab ipso subsidium. Qvia enim indotatum me non reliqvit; cùm Anno 1629. in ædibus ipsius essem: nunc, scio, liberaliorem longè sese exhibiturus esset. Cujus memoria (si qvidem, qvod metuo, obierit) in æternâ sit benedictione: ipsius verò liberis et posteritati, qvin et omnibus [in annonâ?] suâ piè [utentibus?], benedicat Deus affatim! Etiam Dominus Doctor Iohannes Gifford, tunc temporis Collegii Medici Londini Præses, beneficiis me onerabat. Ubi iste? an inter vivos vel divos? Si etiamnum superest: saluta eum officiosè. Instrumenta Pettiana, et Vitra illa artificiosa[altered], ab amicâ manu tuâ expecto. De cætero te, familiamque tuam, et [charissimum?] mihi caput, Duræum, cum auspicati novi anni voto, [deletion] feliciter valere jubeo. Gedani, 7. Ianuarii 1649.
Tui observantissimus,
qvem nosti.<sub>/</sub>