The Hartlib Papers

tibi et inprimis conceptæ de Te prudentiæ, candori, et æquitati labem non unam adspergis. Ignosce quòd liberè tecum agam: prout tu mecum egisti!

ad nos deferatur resolutio, quid mirum si unus et alter labatur mensis? Quid si alicubi lateat vel interierit responsio? Verbo: hæc eadem, expectanda est: quandocunque tandem subsequatur. An ignoras Fratrem Petrum aliquando te præsente adseruisse: se certò certius scire; Patronum ulteriora (post Michaëlis) subsidia nobis non denegaturum? Et quid interim tibi decedet: si vel ultra Michaelis tibi adsim? Nosti, (imò fateris ipsemet) tum me vel gratis tuæ[altered] et meæ existimationis vindicandæ gratiâ labores continuaturum esse? Non ergò ferre potes: ut meo incommodo tuis velificem commodis? Quomodo finem desiderare operarum potes: si non patiaris tecum esse qui te eò promovere gestiunt? Quæso si hodie inter nos fieret discidium; cras insequeretur Patroni resolutio, ut junctim porrò maneremus: quid dicturi essemus Patrono? Ille certè se illudi à nobis sic digressis putaret: aut saltem inconsiderantiam nostram detestaretur. Mittenda itaque temeraria ista præcipitatio. Agamus ut viros cordatos decet! ne prodas et prostituas affectus tuos nimium. Non enim obscurè video quid intendas. Candorem hinc inde in Te desidero. Primùm obsecro, quâ fronte scribis: Fontem mali (Hoc est, alienati a Te Patroni) esse [catchword: quod]

quòd me actu admiseris, priusquam annuisset Patronus? Quæso etiam atque etiam recogita: quid 24^a Septembris 1645. ad me Thorunio scripseris: Patronum scilicet, quod se invito Thorunium sis profectus, temporaque etiam studijs Didacticis destinata alijs negotijs impendi facilitate tua permiseris, adeò tibi indignari, ut et curam renuntiârit. Hæc sunt ipsissima Verba Tua. Lege etiam totam illam Domini Wolzogenji epistolam, ante biennium Thorunij tibi exhibitam; et invenies aliter se rem habere. Nimirum quia contra expressas Patroni inhibitiones te immiscueras alienis; puta Velitationi Valerianæ, Conventui Orlensi, Colloquio Thoruniensi: æquum censebat Patronus: ut ab ijs qui tuâ operâ uterentur, vitæ subsidia h posthac sperares. Resignabat ergò Tibi beneficium eâ de causâ: et demum post resignationem ipsam, in reliquâ epistolij parte, non procul a fine (tanquam secundario mei mentionem fecit: esse scilicet me magnâ impensâ excitum: sibi sumptus in me faciendos adscribi non posse. Confer, quæ aliunde ad Te hâc de re scripta: et quæ mox respondisti Patrono. Principaliter te purgas et favorem novum tanquam tuâ propriâ culpâ vel incuriâ amissum, captas: denique rogas, nec sic Patrono displiceam. Confer enim toties Patrono jam tum

facta promissa de certo absolvendis laboribus: et [deletion] judica, annon alienior reddi potuerit, non subsecuto eventu? Verus ergò mali fons fuit: quod non præstiteris a te præstituto tempore, quæ pollicitus fueras: quod alienis te immiscueris quod ad partes secesseris. Si aliam causam propiorem monstraveris: causâ lubens excedam. Conscientia tua dictabit horum, quæ dixi, testimonium. Sed quid hoc porrò est: quòd imputes etiam mihi causam denegatæ hoc biennio beneficentiæ confratribus tuis? Si Pactus est Patronus tecum, vel cum istis: ut annuatim quid ab ipso recipiant: expostula cum ipso. Sin ex merâ [gratia?] [obvenit?]: cur adeò rigidè ab ipso continuari benficium cupis, aut in alium istius cessantis causam rejicis? Quid si ipsis<2> illis<1> tuis confratribus (utpote qui Te Orlam et Thorunium, invito Patrono pertraxerant) causa imputanda? Certè verisimilius his quàm mihi. Sed cur negas ipsos hoc biennio nihil accepisse? Annon ante quinque demum menses quingenti Imperiales, per manum Fratris Petri, ipsis destinati? tunc scilicet, cum alteri quingenti Imperiales nobis cederent. Adeòne vacillans tibi est memoria: ut [inficieris?] rem apertissimam et recentissimam? Si confratres tui hanc pecuniam nondum fortè acceperunt: cur mihi imputas? Quæso candidius hîc mecum age! Insuper [catchword: quid]

quid istud sibi vult, et cui bono scribis: me nihil à Patrono sed a Te, invito illo accepisse? Sane memini quid primo anno inter nos actum: ut nimirum tantisper à Te acciperem subsidia, cum familiâ a Te evocatus; donec Patroni favor nobis restitueretur. Sed eo restituto annon apochas veteres, quibus à temet accepisse testabar, repetij: et alias tibi exhibui; innuentes me à Te quidem, sed Patroni nomine, (nequaquam ipso invito) accepisse? Imò annon Holmiæ integrum <primi> anni salarium ideò potissimùm urgebam: ut tibi tua restituere possem? Nonne apertè protestatus sum: me nihil tuorum retinere velle? Sive autem à Te, sive a Patrono, salarium acceperim: quid hoc ad rem? modo constet Patroni nomine ac voluntate id mihi obtigisse. Obtigit autem. Nam cum Holmiæ ipsi valedicerem dicebat mihi: se tibi commississe omnia, quæ me concernerent. Volens ergò non nolens id fecit. Hinc compendij causâ lubens permisi: ut ad tuas solius manûs (prout ante meum accessum obtinuerat) pecunia destinaretur: frustra per plura fieri ratus, quæ per pauciora possent. Quod cum Patrono multa non locutus fuerim: gratulare tibi non cavillare. [deletion] Si non demum sub discessum nostri in ædes ejus patuisset accessus: aliter me nosse et habere debuisset. Sed annon more suo satis in me benignus fuit? In te ipsum aliquoties adverti <Kinner: ipsum> inhumaniorem. Quod ad

exemplaria duntaxat restringis[altered] sperati a Typographis honorarij spem: non satis pactorum es memor. Quartam enim partem tàm exemplarium quàm honorarij experté pactus sum. Non erit sordidum istud lucellum: quia usitaté debetur Autoribus; in solatium exantlati laboris: quia Dominus Wolzogenius ipse id manu ostendit: quia omne nihilominus lucrum ad typographum redundabit. Noli hîc pactum violare, aut me inconsulto cum typographo agere! Aequitatem in te desidero: quod dum in difficilioribus me socium habuisti; nunc in facilioribus porrò habere nolis: ideò quia alij (et forte puer aliquis, à te noviter è Poloniâ adductus) cui cedere[altered from credere] debeam) id absolvere queant. Bona verba quæso! Si in difficilioribus placui: etiam nunc placeam in facilioribus. Iniquius est, quod residuum salarium tecum detinere, vel totum vel pleraque ex parte, præsumas; ob rationes duas tam frivolas: ut pudor sit eas repetere. Priorem jam dudum ad nauseam refutavi: ostendendo, si vel unicum duntaxat Imperialem annuatim accipere à Patrono pactus fuisses; mihi tamen integros quadringentos Imperiales numerari oportere, vigore mecum initæ pactionis. Quære ex Fratre Petro: quid tum conclusum inter nos? Nempe ut quisque suâ portione, tenore pactorum frueretur? [catchword: Iam]

Iam id infringere cogitas. Si multa exposuisti sperabis contra tres partes lucelli. Posterior ratio quid ad me? Solve tu Domino Moriano quod debes de tuo. Si [letters deleted] ego æs alienum contraxero itidem de meo solvam. Quid ineptius foret: quàm ut ego solvam aliena debita, me inscio ante aliquot annos, in alterius usûs, contracta? Descendas intra Te ipsum, obsecro: si ego id te vellem; quâ indignatione esses me excepturus? Plura, quia odiosa sunt, non addam: essent autem in singulis fere lineis aliqua. Hoc tantum. Video bené, quo colliment tua consilia: ut existimatione, salario, honorario, adeoque animo et medijs continuandi Didacticalia propria excidam[altered]. Id autem non fiet, annuente Deo: qui non patietur; tot exantlatos à me labores, tàm pias pro promovendo proprijs sumtibus hoc opere in hunc usque diem susceptas sollicitudines, frustra esse adhibitas. Maledictum enim pronunciat eum, qui bovi trituranti obligat os. De adeúndâ[altered] praxi Medicâ quæ subinnuis, non sunt è re præsenti aut de tempore. Grudenti nullum est Pharmacopolium hactenus: et antequam adornetur, et eò concedere persuadeatur Pharmacopæorum aliquis: facilè labetur annus. Experto credo Ruperto. Ad hæc nullum Medico numeratur salarium: mihi autem

unde sub initia vivendum? Dantisci Pharmacopolia tanto sunt plura: sed tantò pluribus contra subsidijs pecuniarijs initio opus est: antequam quis satis innotescat. Unde autem sumendi sumtus? Tu mihi præripere etiam meritum salarium minitaris, adeoque meam et mearum (quantum in Te est) vitam, sub immite istud hiemis auspicium. Nonne metuis Divinam vindictam: aut putas mihi peponem pro corde esse? aut defuturas innumeras ad poenitudinem te adigendi vias? Non ego sic tecum: sed omnia mea in te profundere paratus eram. Puniat me [Greek: kardiognoses] si aliter scribam atque [senseram?]. Redi quæsò ad sanam mentem: et rumina quæ postremò ad Dominum Wolzogenium scripsisti, hisceque diebus mihi prælegisti: cur scilicet ad finem usque operarum tibi meritò junctus manere debeam. Si tum debui, cur non hodie quoque? Quod si penes te stare demonstrabis, ut inter nos discidium fiat: hacque parte me apud Patronum et <Hartlib: quosvis> alios, immunem præstare poteris: age mecum æquis conditionibus, illibatâ nostrâ amicitiâ: ne nos alijs exponamus risui ac contemtui. Si bonâ Patroni gratiâ, et incolumi amicitiâ nostrâ id obtinere nequeamus: subsistamus tantisper, usque tum Patroni responsum dissensiones dirimat! Mitte ergò ad me [catchword: Dominum]

Dominum Petrum, si placet: ut ex proxenetâ vel sopiamus simultatem, vel finiamus societatem. Non est enim consultum plura ultroque citroque scribere. Tempus frustra insumitur: et impossibile est tàm placidè scribere: quin asperior aliqua vocula subinde sese admisceat etiam nolentibus. Vale. 12. 7bris. j647.